ภูมิปัญญาผลิตภัณฑ์ผ้ายกเมืองนคร

ภูมิปัญญาผลิตภัณฑ์ผ้ายกเมืองนคร

 

ประวัติความเป็นมา

          ผ้ายกเมืองนคร เป็นผ้าที่มีความสำคัญของจังหวัดนครศรีธรรมราช คำว่า “ผ้ายกเมืองนคร” เป็นผ้าประจำจังหวัดนครศรีธรรมราชซึ่งสมัยก่อนผ้ายกเมืองนครจะเป็นผ้าที่ใช้สำหรับเจ้าเมืองนครสวมใส่ในเวลาออกว่าราชการ ผ้ายกเมืองนครเป็นผ้าที่มีความแตกต่างจากผ้าอื่น ๆ ผ้ายกจะมีกรวยเชิงหน้านาง ลายผ้าและผืนผ้าจะอยู่ในผืนเดียวกัน สมัยก่อนช่างทอผ้าจะทอผ้ายกด้วยทองแท้ในบางผืน ในช่วงหลังผ้ายกเมืองนครได้ห่างหายไปจากเมืองนครศรีธรรมราช ไม่ค่อยมีให้เห็นมากนัก

กลุ่มทอผ้าบ้านตรอกแค ได้ร่วมโครงการวิจัยเพื่อฟื้นฟูผ้ายกเมืองนครขึ้นมาใหม่อีกครั้ง โดยทอผ้ายกด้วยด้ายฝ้ายเมอร์ซิไลย์ เมื่อก่อนการทอผ้ายกจะทอขึ้นเพื่อเก็บไว้ในพิพิธภัณฑ์ในหลายหน่วยงาน แต่ทางกลุ่มได้ทอผ้ายกเมืองนครเพื่อใช้สำหรับตัดชุดผู้หญิง และช่วงหลังได้มีลูกค้าทั้งผู้หญิง ผู้ชาย และคุณหญิงคุณนายเพิ่มมากขึ้น

เอกลักษณ์/จุดเด่นผลิตภัณฑ์

            เป็นผลิตภัณฑ์ที่แตกต่างจากผ้าทออื่น ๆ ดอกผ้าจะยกนูนขึ้นเห็นลายชัดเจน และมีความละเอียดอ่อน ประณีตในตัวของผืนผ้า มีความเป็นเอกลักษณ์ของความเป็นโบราณแบบดังเดิมของคนสมัยก่อน

 

วัตถุดิบและส่วนประกอบ

การทอผ้ายกเมืองนคร เป็นภูมิปัญญาดั้งเดิมของคนตำบลขอนหาด อำเภอชะอวด จังหวัดนครศรีธรรมราช ที่ถ่ายทอดสู่ลูกหลานในปัจจุบัน

วัตถุดิบหลัก คือ เส้นฝ้ายเมอร์ซิไลน์ตามสีที่ต้องการ

  

อุปกรณ์ประกอบ

1. กี่ทอผ้ายก

2. ฟันฟืม

3. กระสวย

4. ด้วยผูกตะกอ

5. ไม้ตะกอ

6. ไม้ตีลายเชิง

7. ไม้เรี่ยวขัดลาย

 

ขั้นตอนการผลิต

 1. ค้นด้าย (หมุนด้าย)

2. สอดฟันฟืม

3. หวีด้ายเข้าขอน

4. เอาด้ายเข้ากี่

5. ตรวจเส้นด้ายให้ถูกต้องและครบถ้วน

6. ผูกตะกอลายขัด

7. ผูกตะกอกรวยเชิง

8. เก็บลายกรวยเชิง จำนวน 80 -150 ไม้

9. ผูกตะกอลายท้องผ้า

10. ผูกเท้าเหยียบและคันยกเพื่อการทอ

11. กรอกระสวยเพื่อการทอ

เริ่มจากการกรอกระสวยสำหรับทอกรวยเชิง เลือกสีที่เหมาะสมและความต้องการของลูกค้า การทอกรวยเชิงต้องใช้ช่างทอ 3 คน ทอตามไม้ลายที่คัดไว้จนครบทุกไม้ และเริ่มทอหน้านางตามลายครบตามจำนวนความยาวที่ต้องการแล้วเริ่มทอลายท้องผ้าตามความต้องการหรือตามที่ลูกค้าสั่ง เสร็จจาการทอลายแล้วก็ทอกรวยเชิงอีกครั้งให้ครบเหมือนกับครั้งแรก หลังจากครบกรวยเชิงตามที่ต้องการแล้วก็ทอผ้าพื้นตามจำนวนที่เหมาะสมในการใช้งาน การทอผ้ายกจะยากกว่าผ้ายกดอก เพราะเป็นผ้าโบราณมีความละเอียด ประณีต ในวันหนึ่ง ๆ ช่างทอจะทอผ้ายกเมืองนครได้ประมาณ 30 – 40 เซนติเมตร ในผ้ายกเมืองนครหนึ่งผืน 4 หลา) จะใช้เวลาทอประมาณ 15 -20 วัน สำหรับราคาจะขึ้นอยู่กับความยากง่ายของลายผ้า

 

เทคนิค/เคล็ดลับการผลิต

การทอลวดลายใหม่ ๆ การเลือกสีของเส้นด้ายเพื่อให้มีความกลมกลืน สวยงาม ความโดดเด่นสะดุดตา ลายผ้ามีความละเอียดประณีต เส้นด้ายเลือกใช้เส้นฝ้าย เมื่อสวมใส่ทำให้สบายตัว