จักสานหวาย

จักสานหวาย จังหวัดอ่างทอง

 

เครื่องจักสานเป็นหัตถกรรมที่มีคุณค่าในตัวเองเพราะใช้วัตถุดิบซึ่งมีความงามตามธรรมชาติ ในด้านคุณค่าทางศิลปหัตถกรรมเครื่องจักสานทำขึ้นด้วยมือซึ่งต่างจากผลิตภัณฑ์ที่ทำจากโรงงานจึงมีคุณค่าเฉพาะตัวในแต่ละชิ้น ลวดลายจากการสาน สอด ทอ ถัก และรูปแบบเครื่องจักสานแสดงถึงลักษณะพื้นเมือง พื้นบ้านที่แตกต่างกัน เครื่องจักสานคือภาชนะ เครื่องมือ เครื่องใช้ที่ทำขึ้นจากวิธีการ จัก สาน ถัก ทอจากวัสดุที่มีอยู่ตามท้องถิ่นทั่วไป เช่น หวาย ไม้ไผ่ ใบลาน กก ฟาง ก้าน และใบมะพร้าว เป็นต้น เครื่องจักสานเป็นหัตถกรรมที่สันนิษฐานว่าเก่าแก่ที่สุดของมนุษย์ เพราะทำขึ้นจากวัสดุที่หาง่าย หลักฐานที่ขุดพบจากเครื่องมือ เครื่องใช้ของมนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์พอจะยืนยันได้ว่า มนุษย์รู้จักทำเครื่องจักสานมานานและเก่าแก่กว่าหัตถกรรมอื่น ๆ ตามประวัติศาสตร์ไทยสมัยสุโขทัย ปรากฏว่ามีเครื่องจักสานชนิดหนึ่งที่พระร่วงทรงคิดขึ้นสำหรับใส่น้ำส่งส่วยให้ขอมเป็นภาชนะจักสานขึ้นด้วยชัน น้ำไม่รั่วเรียกว่ากระออมครุ

ลักษณะที่โดดเด่นของจักสานหวายคือ เป็นผลิตภัณฑ์ที่ทำจากหวายที่มีความละเอียดลวดลายแบบไทยๆ ประณีต สวยงานสืบสานภูมิปัญญาจากรุ่นปู่ย่าตายาย

 

ขั้นตอนการผลิต

1. เขียนลายจักสาน(ตะกร้า)ก่อนที่จะสานลายตะกร้าลงไป

2. การทำไม้ไผ่สีสุก มาจักเป็นเส้นเล็กขนาด๑ มิลลิเมตร เพื่อทำเป็นตอกยื่น

3. หลังจากการจักตอกเรียบร้อยแล้ว เราจะนำตอกที่ได้ทำการย้อมเป็นสีต่างๆที่เราต้องการ

4. เมื่อทำการย้อมตอกเสร็จแล้วเราจะมาทำการต่อโครงจักสานที่ด้านล่างก่อน

5. เมื่อได้โครงสร้างจักสานแล้ว เราจะมาทำกาถักกรองเพื่อทำเป็นตอกยื่น

6. ทำการถักกรองเพื่อทำเป็นตอกยืน ได้แล้วเราจะทำการสวนลาย

7. เราทำการสานลายไปเรื่อยๆจนถึงขอบที่เรากำหนดความสูงไว้

8. เมื่อเราสานลายเสร็จแล้วเราจะมาทำการประกอบขอบบนของจักสานก่อน

9. การผูกถักขอบตะกร้าด้วยการผูกล่ามหวายเพื่อทำให้แน่นและลวดลายสวยงาม